Sessiz Bir Salgın: Dağılan Dikkat Çağı

Dikkatin Kırılganlaştığı Bir Çağdayız

Bir düşünün: Son kez ne zaman bir kitabın başında saatlerce dalıp gittiniz? Ya da sadece bir konuya odaklanıp dış dünyayı unuttunuz? Modern yetişkin yaşamının gerçeği şu ki; dikkatimizi toplamak her geçen gün daha da zorlaşıyor. Bildirimler ,sosyal medya, akışlar, diziler, mesajlar,e-postalar… Dikkatimizi sürekli parçalayan bir dünyada yaşıyoruz.

Eskiden konsantrasyon sorunu daha çok çocukluk dönemine özgü bir mesele olarak görülürdü. Oysa bugün dikkat ve odaklanma sorunu, yetişkinler arasında da hızla yayılan bir soruna, adeta sessiz bir salgına dönüşmüş durumda. Üstelik bu yalnızca bireysel bir zorluk değil; aynı zamanda yaşadığımız toplumsal dönüşümün açık bir yansıması.

Peki, nasıl bu noktaya geldik?

Dikkatin Sosyolojik Evrimi

Dikkat dediğimiz şey sadece bireysel bir yetenek değil; aynı zamanda içinde yaşadığımız toplumun bize sunduğu koşullarla şekillenen bir beceridir. Tarihsel olarak insanlar, uzun süreli dikkat gerektiren işlere alışıktı. Toprağı ekip biçmek, uzun saatler boyunca elde iş yapmak, kitap okumak gibi eylemler dikkatin doğal bir parçasıydı.

Ancak günümüz toplumu hız üzerine kurulu. Hızlı tüketim, hızlı iletişim, hızlı bilgi… Sosyal medya akışları ve karşımıza çıkan onlarca içerik, zihnimizi sürekli farklı yönlere çekiyor. Bu hızlı dünyada zihnimizin “yavaşlama hakkı” neredeyse elinden alınmış durumda.Bireyden sürekli daha fazlasını isteyen bir sistem içinde dikkat dağınıklığı, kaçınılmaz bir sonuç olarak ortaya çıkıyor.

Neden Odaklanamıyoruz?

1.     Dijital Cihazlar ve Bildirimler: Sürekli telefonlarla vakit geçirmek, anlık mesajlar ve sosyal medya bildirimleri dikkatin en büyük düşmanları arasında.

2.     Çoklu Görev Yapma Alışkanlığı: Aynı anda birçok işe koşturmak üretkenliği artırmak yerine zihinsel yorgunluğu artırıyor. Araştırmalar, beynimizin bu türden çoklu görevlere uygun olmadığını gösteriyor.

3.     Zihinsel Karmaşa: Gelecek kaygısı, yoğun stres ve sürekli meşgul olma hali; zihnin tek bir noktaya odaklanmasını zorlaştırıyor.

4.     Dikkat Ekonomisi: Büyük teknoloji şirketleri dikkatinizi satın alıyor. Siz ekran başında ne kadar kalırsanız, onlar o kadar kazanıyor. Dikkatiniz bir ticari meta haline geldi. Sosyal medyada geçirdiğiniz süreyi takip etmeyi deneyin.

Yetişkinlerde Dikkat Sorununun Sonuçları

• Verimlilik Kaybı: İşleri yetiştirememe, sürekli yarım kalan projeler, erteleme alışkanlığı…

• Okuma Kültürünün Zayıflaması: Uzun yazılar ve kitaplar ağır gelmeye başlamaktadır.

• İlişkisel Kopukluk: Karşımızdakini tam anlamıyla dinleyememek.

• Zihinsel Yorgunluk: Sürekli meşgul ve yorgun olan bir zihin.

• Kendine Yabancılaşma: Sürekli bir şeylerle uğraşmak, insanın kendisiyle bağlantısını koparmaktadır.

Peki, Dikkati Geri Kazanmak Mümkün Mü?

Bu tablo karamsar görünebilir, ancak dikkat ve odaklanmayı yeniden kazanmak mümkün. İşte bazı adımlar:

1. Uyarıcılardan Uzaklaşmak: Günün belirli saatlerinde telefonu kapatmak ya da bildirimleri sessize almak.

2. Tek İş Prensibi (Monotasking): Aynı anda birden fazla iş yapmayı bırakıp her işe tek tek odaklanmak.

3. Zaman Bloklama Yöntemi: Gün içinde belirli zamanları belirli işler için ayırmak.

4. Dijital Minimalizm: Gereksiz uygulamaları silmek, sosyal medya kullanımını sınırlamak.

5. Zihinsel Antrenman: Nefes egzersizleri, sanatla uğraşmak veya zihin egzersizleri yapmak; zihni yeniden odaklanmaya alıştırır.

6. Toplumsal Farkındalık: Dikkat dağınıklığının sadece bireysel değil, toplumsal bir sorun olduğunu kabul etmek. Kendi alışkanlıklarımızı sorgulamak ve çevremizde de bu konuda farkındalık yaratmak.

Son olarak; Zihnimize alan açmalıyız.

Bu çağda dikkatli kalabilmek bir yetenek değil, bir seçimdir. Teknolojinin hızına kapılmadan, zihnimize alan açmayı seçmek mümkündür. Dikkatimizi geri kazanmak; kendimize, ilişkilerimize ve topluma yeniden anlam katmanın ilk adımı olabilir.

Maşide Açıkgöz Çam

Sosyolog / Aile Danışmanı